Datei:Amsterdamer Bodenstanduhr, Harfenuhr, Jan Heijer ca. 1760.jpg

Beschreibung

Amsterdamer Bodenstanduhr Harfenuhr, Jan Heijer ca. 1860

Alle Bildrechte liegen bei Kasteel-Museum Sypesteyn. Diese Abbildung ist urheberrechtlich geschützt und steht nicht unter einer freien Lizenz. Für anderweitige Nutzungen außerhalb von Watch-Wiki ist die schriftliche Zustimmung des Urheberrechtsinhabers nötig.

Aankoop door jhr. Henri van Sypesteyn: 1898
In het staand horloge is een 'Hammerklavier'-achtig speelwerk aangebracht. De omvang van het speelwerk is vier octaven, chromatisch, 120 tot 125 snaren, gedeeltelijk messing en ijzer. In de eerste jaren van zijn bestaan zal de klok ongetwijfeld een reeks van onderling verwisselbare speelrollen hebben gehad die via 50 hamertjes de chromatisch snarenreeks bespeelden. Een muzikale omvang van meer van vier chromatische octaven betekent dat de meest ambitieuze muziek zonder enige beperking of vertekening door de klok ten gehore gebracht kon worden. De enige beperking wordt gevormd door de speelduur van de Muziekcilinders. Het geluid van zo'n snarenspeelwerk is van grote bekoorlijkheid en doet het meest denken aan het geluid dat het midden houdt tussen een Hammerklavier en een clavichord. De 2e helft van de 18e eeuw levert een overvloed aan originele muzieknotaties voor dit speelwerk.

Er zijn drie Harfenuhren bekend in musea in Nederland: één in Museum Van Speelklok tot Pierement, Utrecht, één in het Haags Gemeentemuseum (combinatie met Flötenuhr) en één op Kasteel-Museum Sypesteyn. Verder, minstens één in privé bezit.

De wijzerplaat van de klok geeft aan: de seconden, minuten, uren, dag, datum, maanstand, Maandagen, uren van hoog water, stil/slagspeel/doorspelen. De klok slaat: hele uren voluit met de grote bel, daarna melodie; kwart over: 1 slag grote bel; halve uren voluit: kleine bel; kwart voor: 1 slag kleine bel. De klok speelt afwisselend twee verschillende melodieën. Het uurwerk loopt een week. De klokkast bestaat uit twee gedeelten: de onderkast en de kap met bekroning. De onderkast heeft een gewelfde basis met overhoeks geplaatste poten, bal-klauw, aan de voorzijde. In het verjongde bovendeel zit een deurtje met een glasruit en een opengewerkte bronsplaquette die het slingergat afdekken. De rechter zijwand is gedeeltelijk uitneembaar. De zijwanden en de achterwand lopen door boven de toplijst. De kap wordt over de toplijst van de onderkast geschoven, via twee op de doorlopende zijwanden gelijmde geleideregels. De kap heeft drie deurtjes, één voor de wijzerplaat en één in elke zijwand. De zijdeurtjes hebben een paneeltje van open zaagwerk, gelijmd op linnen. In de rechter zijwand zit een gat voor de slinger van het speelmechanisme. De bovenkant van de kap is voorzien van een dubbele band open zaagwerk. Aan de voorkant heeft de kap een toog die het open zaagwerk doorbreekt. De toog wordt bekroond door een gesneden rocaille. Op de kap is een afgeronde, afgeknotte, piramidevormige bekroning geplaatst, met open zaagwerk aan de voorzijde. De gehele kast is van eikenhout, gelijmd en gespijkerd en belijmd met wortelnotenfineer. Het fineer is ingelegd met samengestelde, gebrande biezen en stukjes marquetterie. Op het deurtje van de onderkast is aan de onderkant een kwalitatief hoogstaand stuk arquetterie met bloemmotief aangebracht. De rest van de marquetterie bestaat uit o.a. diverse vogels.

© Kasteel-Museum Sypesteyn.