Tentoonstelling “Going Dutch”

Tentoonstelling “Going Dutch”

Museum van het Nederlandse uurwerk van 1 oktober t/m 4 december 2011

De slinger als tijdmeter Galileo Galilei publiceerde als eerste dat de slinger een perfecte tijdmeter is, als deze naar zijn natuur, dus vrij van invoeden van buitenaf, kan slingeren. Christiaan Huygens toonde aan dat de slinger beïnvloed wordt door verschillen in de aandrijvingskracht. Het is van belang dat de slinger geen onderdeel uitmaakt van het aandrijvende raderwerk, dus vrij opgehangen is, en dat de aandrijvingskracht zo constant en regelmatig mogelijk werkt.

Galilei en de slinger Natuurlijk wilde Galilei zijn uitvinding graag toepassen in een tijdmeter. In 1636 deed Galilei de Staten-Generaal van Holland het voorstel om de lengtegraad op zee te bepalen aan de hand van een mechanisme met een slinger. De wijze waarop dit mechanisme geconstrueerd moest worden liet Galilei over aan “de handwerkslieden”.

De balans als slinger Mogelijk waren er praktische klokkenmakers die de door Galilei gepubliceerde voordelen van de slinger wilden behalen met een vaste slinger, die net als de balans direct verbonden was aan de as van het echappement. Een balans die tot slinger is omgevormd is echter geen vrij bewegende slinger en is evenmin vrij opgehangen. Hetzelfde geldt voor een slinger die vast verbonden is aan de as van het echappement

Fromanteel en de slingerklok Ahasverus Fromanteel was de meest ingenieuze Engelse klokkenmaker in deze periode. Mede op grond van zijn eigen publiciteit over langlopende uurwerken, die even nauwkeurig liepen als klokken met korte gangduur wordt wel eens verondersteld dat Fromanteel klokken met een slinger maakte. De uurwerken waarover het zou gaan zijn echter niet bewaard gebleven en de berichten zijn zeer beknopt.

Dobson maakt aannemelijk dat Ahasverus’ zoon John een jaar voor Salomon Coster werkte om zich de wetenschappelijke inzichten van Huygens over de slingerbeweging eigen te maken.

Thuret en het slingeruurwerk Huygens is niet duidelijk over de identiteit van zijn klokkenmaker. De wetenschapper had belang bij een klok met gewichtsaandrijving (en liefst secondenindicatie). Die is ook getekend in Horologium (1658) en Horologium Oscillatorium (1673).

Van de Parijse klokkenmaker Isaac Thuret zijn drie klokken bekend met gewichtsaandrijving en secondenindicatie. Deze klokken bevatten ook de overbrenging tussen kroonwiel en drijver die op de afbeelding in Horologium te zien is.

Huygens en Coster De samenwerking tussen wetenschap en techniek lijkt in het geval van Christiaan Huygens en Salomon Coster succesvol verlopen te zijn. Voor het eerst zien we een uurwerk met een vrij opgehangen slinger, die wordt aangedreven door een drijver. Huygens legde verder veel nadruk op het tegengaan van de gevolgen van variaties in de aandrijvingskracht door de bekende cycloïde boogjes.