Coster, Salomon/nl

Haagse Klok van Salomon Coster in het Museum Zaanse Tijd

Salomon Coster was een 17e eeuwse uurwerkmaker in Den Haag.

Salomon Coster werd geboren in 1622 in de stad Haarlem, maar verhuisde naar Den Haag in 1643. Hij maakte in opdracht van Christiaan Huygens, het eerste uurwerk met het door deze geleerde eind 1656 bedachte principe van de slinger als gangregelaar. Coster kreeg van de Staten Generaal voor 21 jaar het exclusieve recht (privilege) om deze klokken te maken. Deze door hem gemaakte klokken staan nu bekend onder de naam Haagse Klokken. Door zijn vroegtijdig overlijden in 1659 (hij was toen waarschijnlijk slechts 37 jaar) heeft hij van dit voorrecht slechts kort gebruik kunnen maken. Coster heeft maakte ongeveer 30 klokken, waarvan momenteel voor zover bekend nog zeven exemplaren resteren, Daarvan is er slechts één met slagwerk. Bijzonder is hierbij de constructie waarbij het slagwerk en gaandewerk door dezelfde veertrommel werden aangedreven. Deze constructie wordt aan Salomon Coster toegeschreven, zijn leerlingen en collega's passen deze constructie nog een kleine 40 jaar toe. Door Franse invloed worden echter steeds meer uurwerken met twee veertrommels gemaakt. Costers jongste was de wees Christiaan Reijnaert (c. 1647-1699). Zeker is dat als leerling en gezel Pieter Visbagh bij Coster was. Ook de Londense uurwerkmaker John Fromanteel werkte van 1657 tot 1658 bij Coster om zich te bekwamen un het vervaardigen van uurwerken met een Slinger.

De Parijse uurwerkmaker Nicolas Hanet bezocht Salomon Coster drie keer. Hanet werd Salomon Costers agent in Parijs. Hiermee werd de basis gelegd voor de ontwikkeling het slingeruurwerk in Frankrijk.

Na Costers dood nam een aantal klokkenmakers in Den Haag de productie van slingeruurwerken over, waarbij ze gebruik maakten van Huygens uitvinding. Dit waren onder andere Johannes van Ceulen (de Oude), Anthonius Hoevenaer, Pieter Visbagh, Severyn Oosterwijck en Bernard van der Cloesen. Voor Frankrijk met name Parijs vervaardigde Claude Pascal deze klokken in opdracht van Huygens.

Deze vroege slingerklokken van Coster waarvan er noch slechts een zevental van bekend zijn, bevinden zich voor een deel in diverse Musea:

• Museum Boerhaave Leiden
• Museum van het Nederlandse uurwerk Zaandam
• The Science Museum Londen
• Museum of Science and Industry Chicago

Weblinks

• Antique Horology, early pendulum clocks. (en)
• Museum Boerhaave: Haagse Klok van Salomon Coster (nl)

Bronnen

• R. Plomp: Early Dutch Spring-driven clocks (1979). ISBN 9063970218; ISBN 9789063970215
• Christiaan Huygens, 1629-1695: Een quaestie van tijd (Leiden 1979/1988) Museum Boerhaave; ISBN 9062920454; ISBN 9789062920457
• Christiaan Huygens, 1657-1710: Octrooi op de Tijd (Leiden 1979/1988) Museum Boerhaave; ISBN 9062920489
• A.C. van Helden, Rob H. van Gent, De Huygenscollectie, Leiden 1995, pp.14,15 Museum Boerhaave
• Hans Hooijmaijers, Telling Time, Leiden 2005, pp. 30,31 Museum Boerhaave
• Rob Memel en Victor Kersing, Salomon Coster, de Haagse periode. Het Tijdschrift 2014-4 en 2015-1