Oosterwijck, Severyn/nl

Severyn Oosterwijck

andere talen: de

Nederlandse Uurwerkmaker.

Severyn Oosterwijck wordt op verschillende manieren geschreven, de hier gehanteerde versie is zoals deze op een gravering op de cartouche van een klok voorkomt. Andere schrijfwijzes zijn Severijn Oosterwijck en Severyn Oosterwyck.

Severyn Oosterwijck moet geboren zijn voor 1637, zoon van Adam Oosterwijck uurwerkmaker in Middelburg welke rond 1649 bij Pieter Visbagh werkzaam was. Severijn is overleden waarschijnlijk tussen 1690 en 1694. Hij huwde in 1657 te Rotterdam met Sara Jans van Dueren. Severijn wordt voor het eerst in Den Haag genoemd in 1658, wanneer zij eerste zoon Adam geboren wordt. Hij was werkzaam als uurwerkmaker in Den Haag tussen 1658 (mogelijk al eerder) en 1685.

Hij verkreeg in 1659 de burgerrechten van Den Haag, en huurde in 1660 een pand aan de westzijde van het Spui omschreven als “daer uithanckt de Keysers hoet”. In 1661 kocht hij echter een ander pand aan het Spui dat al lang bekend stond onder de naam “De Drie Vergulde Mollen”, hier woonde hij nog in 1677 met zijn familie. In 1678 verhuisde hij naar de Brouwersgracht waar zijn weduwe in 1696 nog woonde. In het jaar dat hij het huis aan het Spui kocht had hij een leerling Pieter de Roo in dienst genomen. Na Salomon Coster's dood in 1659 werkte hij voor Huygens die bij hem slingeruurwerken bestelde voor buitenlandse afnemers. In 1662 maakte hij twee kopiën van Alexander Bruce's (Earl of Kincardine) eerste “Longitude” klok met slinger, zoals die Huygens gezien had in London in 1661, welke door kapitein Holmes getest werden. Tussen 1663 en 1665 maakte hij voor Huygens meerdere experimentele slingeruurwerken met secondeslinger, waarvan er een gezonden werd naar William Brouncker, president van de Royal Society in Londen. Een andere soortgelijke klok was bestemd voor Sir Robert Moray in Maastricht. Bij deze experimenten werd ook Huygens remontoir opwinding gebruikt. De klok met secondeslinger, spillegang en cycloïdale bogen voor William Brouncker heeft een wijzerplaat welke is ingedeeld op de wijze die we nu kennen als “Regulateur” wijzerplaat. Een grote minutenwijzer in het midden. Daarboven een secondewijzer tussen de middenas en de minutenring. De urenaanduiding aan de onderkant tussen de middenas en minutenring. Deze klok met regulateur wijzerplaat is nagenoeg identiek aan de klok van Isaac Thuret in het Boerhaave-museum in Leiden

Severijn Oosterwijck had vier zonen welke uurwerkmaker werden, drie daarvan zijn bekend. Adam Oosterwijck (1658-1695) met wie Severijn in 1688 het Haagse Gilde van Klokkenmakers oprichtte en daarvan de eerste deken werd. Twee andere zonen, Johan Oosterwijck en Jacob Oosterwijck (1662-1711), waren eveneens uurwerkmaker, resp. in Amsterdam en Rotterdam. Van Severijn en Johan is een gecompliceerde tafelklok met carillon bekend, gesigneerd: Severijn en John Oosterwijck Amsterdam, deze klok heeft een looptijd van een maand. Deze klok staat afgebeeld in In Uhren van Bertele-Bassermann-Jordan op bladz. 206.

Bronnen

• R. Plomp: Early Dutch Spring-driven clocks (1979).
• Christiaan Huygens, 1629-1695: Een quaestie van tijd (Leiden 1979/1988) Museum Boerhave
• A.C. van Helden, Rob H. van Gent, De Huygenscollectie, Leiden 1995, pp.14,15 Museum Boerhave
• Hans Hooijmaijers, Telling Time, Leiden 2005, pp. 30,31 Museum Boerhave