Pons, Honoré/nl

Honoré Pons à Paris, Invente & Exécuté, An XII (24. Sept. 1803 - 23. Sept. 1804), "Echappement & Remontoir"

Stempel in uurwerk van Pons vanaf 1827

Klok met figuur in Chinese stijl mit uur- en halfuurslag "De Theedrinkster", Honoré Pons à Paris, Medaille D'Or 1827, circa 1830

Französische Pendule met "zaagslag", Werk Honoré Pons

Franse uurwerkmaker en uitvinder

Honoré Pons voluit Honoré Pons-de-Paul werd in 1773 te Grenoble geboren. Hij was de zoon van een muziekinstrumentenmaker welke verhuisd was naar de “rue de la Huchette”, in Parijs. Vermoedelijk had Honoré zijn opleiding genoten bij het bedrijf dat opgericht was door Jean André Lepaute. In ieder geval was hij zeer goed bekend met de productie methodes en werkzaamheden bij Lepaute, en had al snel een reputatie opgebouwd als kundig uurwerkmaker.

In 1806 verzocht Jean-Baptiste de Nompère de Champagny , de minister van binnenlandse zaken, Honoré Pons naar Saint-Nicolas d'Aliermont bij Dieppe te gaan, om de neergang van de uurwerkindustrie aldaar een halt toe te roepen. Saint-Nicolas d'Aliermont was één van de centra van de Franse uurwerkindustrie op gebied van klokken fabricage in de 18e en 19e eeuw, maar na de Franse revolutie was de industrie er in een zorgwekkende situatie beland. Het was de prefect Jacques Savoye-Rollin van het departement Seine-Inférieure (nu Seine-Maritime) die een beroep deed op de minister om een kundig iemand te sturen die goed op de hoogte was van moderne productiemethoden en in staat was om de industrie te reorganiseren. Honoré Pons arriveerde daar in 1807 en ging aan de slag. Hij formeerde een gilde onder zijn leiding, de "Fabrique d'Horologerie de Saint-Nicolas d'Aliermont", mechaniseerde de productie en verdeelde te taken tussen de thuiswerkers, (vaak complete families) en de nieuwe werkplaatsen. Hier waren voor het eerst mannen en vrouwen samen zij aan zij in de productie werkzaam waren. Daarnaast hielp zoveel mogelijk de producten van de daar gevestigde klokkenmakers te verbeteren. Hij werd daarbij bijgestaan door Matthieu Croutte en later Augustin Croutte. Nazaten van uurwerkmaker Charles-Antoine Croutte afkomstig uit Dieppe en in 1725 te Aliermont begonnen was met uurwerken te vervaardigen.

De komst van Pons aldaar is beschreven in de “Tribune Chronometrique” waarin uitgelegd werd dat vóór hij er arriveerde, de gemaakte uurwerken niet van geweldige kwaliteit waren. Pons wist dit te veranderen en het is mede aan hem te danken dat de Franse uurwerkindustrie weer succesvol werd in de export en handel in klokken. Volgens het eerder genoemde blad ging sinds zijn komst de kwaliteit van de blancs-roulants, (ruwe uurwerken welke afgewerkt werden door diverse uurwerkmakers in Parijs) onder invloed van Pons constant vooruit. Deze fabricage van deze blancs was de belangrijkste inkomstenbron voor de klokkenmakers in deze streek. Ook de verbeteringen en vernieuwingen die door hem en andere ontwikkeld werden droegen bij aan het succes. Vooral de door hem geïntroduceerde nieuw tandvorm was een grote stap voorwaarts. In 1819 behaalde de fabriek twee zilveren medailles op de tentoonstelling in Parijs voor hun “blancs” – één voor de stad als aanmoediging, en één voor Honoré Pons persoonlijk. Vanaf 1825, steeg de productie met een factor 24, er werden tussen de 5000 and 6000 in Saint Nicolas d'Ailermont gemaakte werken elk jaar op de markt gebracht. De uurwerken werden ook onder de naam van Honoré Pons in Parijs verkocht. De competitie van de Franche-Comté regio was stevig, in het bijzonder die van de fabriek van Japy Fréres. Pons uurwerken waren echter bekend om hun grote betrouwbaarheid.

Honoré Pons was voortdurend bezig met het verbeteren en ontwikkelen van echappementen, op 8. mei 1829 patenteerde hij een echappement welke een variant was van de door Pierre Le Roy in 1742 uitgevonden duplexgang. Pons maakte deze veel minder kwetsbaar en was bedoeld voor gebruik in "Pendules d'Officier" (reisklokjes). Daarnaast ontwikkelde hij verschillende mechanieken voor de vervaardiging van diverse klokkenonderdelen. In 1823 won hij nogmaals een zilveren medaille, in 1827 en 1834 de gouden medaille voor zijn voortreffelijke uurwerken en Echappementen. In Parijs was de firma met een vestiging vertegenwoordigd in de Rue Cassette No. 20, (deze plaats aanwijzen). Voor zijn bijdrage aan de Franse uurwerkindustrie werd Honoré Pons benoemd tot lid van het Legion d'Honneur. Honoré Pons trok zich terug uit de uurwerkindustrie rond 1847, en stierf in 1851.

Het bedrijf werd voortgezet door Boromé Delepine, oprichter van de Delepine & Canchy, later werd dit Delepine-Barrois, vervolgens Armand Couaillet met zijn broers Henri Couaillet en Ernest Couaillet onder de naam Couaillet Frères die in (1913) met Delepine fuseerden , uiteindelijk kwam het tot een samenwerking met Bayard in de Firma Couaillet & Bayard.

Het belang van Honoré Pons voor de plaats Saint Nicolas d'Ailermont wordt nog eens onderstreept door de naar hem vernoemde school "Lycée Professionnel, Honoré Pons", waar ook nu nog onderwijs wordt gegeven in micromechanica- en elektronica. De oorsprong van deze school gaat terug naar 1885. Met hulp van de kamer van koophandel werd er een school voor uurwerktechniek opgericht.

Weblinks

• Uurwerkmuseum Saint Nicolas d’Arliermont